* توجه : این بخش به‌منظور آگاهی بیشتر هم‌وطنان عزیز ، از انواع نمایش مکمل گردآوری‌شده و به معنی تائید مبنی بر استفاده از روش‌های زیر نمی‌باشد. لذا خواهشمندیم علاوه بر ادامه نمایش پزشکی ، درباره کاربردی بودن این روش‌ها برای بیماری خود به‌عنوان درمان مکمل، با پزشکتان مشورت نمایید.

سوزن درمانی

سوزن درمانی یا طب سوزنی یک دانش فنی باستانی چین است که پیشینه‌اش به زمان آغاز تاریخ بشر می‌رسد. حکایت شده است که ٣٠٠٠سال پیش از میلاد برخی هوشمندان چینی دیدند که بیماری‌های مزمن سربازانی که زخمهای سطحی با تیر و کمان خورده بودند به‌خودی‌خود خوب شدند. خواه آن حکایت حقیقت داشته باشد یا نه، چینیان نظامی طبی را با فروکردن سوزن‌هایی خاص در نقاطی خاص از سطح بدن انسان‌ها دردها و بیماری‌های آن‌ها را درمان می‌کرد پروردند.

آنچه سوزن درمانی می‌نامیم درمانی متکی به این اصل است که نوعی ارتباط عصبی بین اندام‌های بدن و سطح خارجی بدن است. آنگاه‌که اندامی بیمار یا عضوی دردناک می‌شود مکان‌هایی خاص روی سطح خارجی بدن یا به‌واقع زیرپوست بدن که آن‌ها را نقاط سوزنی می‌نامند حساس یا بهتر است بگوییم حساس‌تر می‌شوند. تنها وقتی درمانگری ماهر آن نقاط را فشار دهد حالت برجسته و غیرعادی آن‌ها را حس می‌کند. درمانگران چینی می‌گویند این نقاط حساس‌تر شده پس از درمان ، خواه درمان سوزنی یا درمان پزشکی متعارف یا درمانی هومیوپاتی ناپدید می‌شوند.

آنچه علاوه بر مهارت درمانگر بر نتیجه بهتر روش اجرا تأثیر می‌گذارد:

• تیزی نوک سوزن
• زاویه نفوذ سوزن
• عمقی که سوزن فرو می‌رود
• مقدار حرکت (لرزش) سوزن در نقطه
• طول زمانی که سوزن در نقطه می‌ماند
• تعداد جلسات درمان

الکساندر درمانی

الکساندر درمانی روشی است که نام عرضه‌کننده آن آقای مقیاس الکساندر را بر خود دارد. این روش درمان را روشی برای تعلیم حالات صحیح و طبیعی بدن تعریف کرده‌اند ولی آثار آن خیلی بیش از این نگرش ساده است و باید آن را نوعی روش هماهنگ‌کننده ذهن و تن به شمار آورد.

روش الکساندر برخلاف دیگر رشته‌های پزشکی مکمل یک روش درمان بیماری‌ها نیست بلکه روش اصلاح حالات و حرکات و عادات زیان‌آور بدن است. این روش فرایندی خود بازآموختنی است که از سوی شخصی کارشناس تشویق و هدایت می‌شود. آنگاه‌که درست دقت کنید می‌بینید که حتی ساده‌ترین حرکات معمول روزانه چون نشستن و برخاستن و گشودن در اتاق و غیره هر یک مجموعه‌ای از اعمالی بسیار پیچیده و نیازمند هماهنگی‌ها و ترازهای دوسویه و دقیق گروه‌های عضلات فردی و جفتی هستند. مدرسین روش الکساندر به شاگرد یا بیماری که نزد آنان می‌رود حالات و حرکات غلط و غیرضروری و زیان‌آوری که او در طول زندگی‌اش بی تعقل یاد گرفته و همواره به شیوه عادتی اجرا می‌کند نشان می‌دهند و به او کمک می‌کنند حالات بدنی و الگوهای رفتاری اساسی و طبیعی خود را بازیابد. به این طریق هماهنگی عصبی – عضلانی او بهبود می‌یابد و انرژی و تندرستی او بهتر می‌شود؛ و اگر درد داشته باشد دردش تسکین می‌یابد.

عطر درمانی

عطر درمانی روشی برای ماساژ بدن، به‌ویژه چهره و دست‌ها و پاها، با روغن‌های معطر گیاهی است؛ اما این روش ساده نیست و چند سطح کاربردی متفاوت دارد. عطر درمانی در یک سطح، همچنان که از نامش برمی‌آید نوعی درمان گیاهی برای انواع دردها و ناراحتی‌ها و بیماری‌هاست و افزون بر مالش روی پوست به‌عنوان داروی خوراکی با آثار درونی تجویز می‌شود و گاهی نیز به‌صورت بخور (تنفس بخار روغن گیاهی) مصرف می‌شود.

بیماری‌هایی که با استفاده از روغن‌های معطر گیاهی بهبود می‌یابند و درمان می‌شوند فراوان‌اند و بررسی متون کهن و نوین فرهنگ‌های گوناگون نشان می‌دهند که این روغن‌ها را در نزدیک به یک‌صد بیماری و وضعیت نامطلوب جسمی و روانی عصبی به کار گرفته و نتایج درمانی خوب کسب کرده‌اند ولی اینجا برخی از آن‌ها را نام می‌بریم. انواع زخم‌ها، سوختگی‌ها و ورم‌ها، داغ‌های روی پوست، انواع جوش‌های چهره، کشیدگی‌های مولد زایمان، انواع دردهای عضلانی و مفصلی، انواع بیماری‌های ریوی چون آسم و برونشیت، سرماخوردگی، ناراحتی‌های روده بزرگ، ناراحتی‌های معده، یبوست، سرفه، غده‌ها و کیست‌های درونی و بیرونی، افسردگی روانی، غش، اسهال، تب، اگزمای پوستی، بواسیریردرد، گازهای زیاد گوارشی، ضعف جنسی و غیره.

کایروپرکتیک درمانی

کایروپرکتیک نوعی روش درمانی از طریق دست‌کاری کردن بدن است که برای حفظ تندرستی ستون فقرات و نظام عصبی بدن آدمی بدون استفاده از جراحی و دارو طراحی‌شده است. عنوان کایروپرکتیک از دو کلمه یونانی CHEIR به معنی دستان و PRAKTIKOS به معنی عمل با می‌آید و چنین است که اجراشده با دستان معنی می‌دهد.

روش کایروپرکتیک مهارتی است که به درمانگر امکان می‌دهد با دست‌کاری مفاصل بدن انسان کج‌روی‌های زیانمند آن‌ها را اصلاح کند و عملکرد آن‌ها را به وضع طبیعی مطلوب بازگرداند. نگرش کلی این درمان شبیه روش استخوان‌درمانی یا مفاصل درمانی دیگری است که اوستئوپاتی نام دارد.

موارد استفاده این روش برای بهبود بخشیدن درد پشت، مهره ستون فقرات جابجا شده، درد گردن، درد شانه، درد بازو، درد پا، سردردهای گوناگون، دردهای آرتروز، سوءهاضمه، افسردگی، فشار زیاد خون، خستگی و کمبود انرژی، آسم، سرگیجه و …. می‌باشد.

نمک درمانی

روش نمک درمانی نوعی نظام دارویی است که پزشک و شیمیدانی آلمانی به نام دکتر ویلهلم هانری‌اش شوسلر در سده نوزدهم پرورش داد. این نظام باور دارد که هر نوع بیماری بستگی به آشفتگی‌های تعادل یک یا چند نمک غیرآلی بدن دارد. روش نمک درمانی را درمان بیوکیمیکز یا درمان بیوشیمیکز نیز می‌نامند.

این نمک‌های غیرآلی مانند داروهای طب هومیوپاتی عمل می‌کنند زیرا آن‌ها را به روش کاهش و رقت فوق‌العاده هومیوپاتی تولید می‌کنند.

هومیوپاتی درمانی

این روش متکی برر دو اصل است:

۱:عواملی که برخی علائم خاص را در حالت تندرستی بدن انسان تولید می‌کنند همان علائم را در حالت بیماری درمان می‌کنند.

۲:هرچه دارو رقیق‌تر شود قدرتمندتر می‌شود.

چرا داروهای هومیوپاتی موثر است؟قانون ارند – شوتز (Arndt-schulz Low) ماهیت این مسئله را دقیقاً بیان می‌کند:مقدار زیاد ماده زهری، کشنده است. مقدار کم‌تر همان زهر بازدارنده است. ولی مقدار خیلی اندک آن زهر می‌تواند به‌واقع فعالیت‌های حیاتی سلول‌های بدن انسان را تحریک و تقویت کند.

باخ درمانی (بچ درمانی)

این روش درمانی یک نظام داروهای طبی گیاهی است که دکتر ادوارد باخ (١٩٣٦-١٨٨٠) پرورش داد.

او ثابت کرد گل‌ها و برگ‌های گیاهان دارای خواص شفابخش، اگر در شیشه محتوی آب خالص چشمه قرار گیرد و به مدت چند ساعت جلوی نور خورشید قرار گیرد آب‌شیشه با خواص گیاهان شفابخش بارورشده و همان خواص را پیدا می‌کند.

.

مگا ویتامین درمانی

این روش متکی به این فرضیه است که شماری امراض مولد کمبود ویتامین‌ها هستند بنابراین برای پیشگیری و درمان آن‌ها باید مقادیری نسبتاً زیاد از ویتامین‌هایی که ممکن است کمبود داشته باشیم بخوریم. بیماری‌هایی چون الکلیسم، اسکیزوفرنیا، دیگر بیماری‌های روانی، برخی بیماری‌های پوستی، اعتیاد به مواد مخدر، کم‌توجهی فکری و بی‌قراری رفتاری کودکان فوق‌العاده فعال و سرماخوردگی اینک به یاری روش مگا ویتامین درمانی قابل‌درمان هستند ، آن‌ها در مدتی نسبتاً کوتاه و هزینه‌ای نسبتاً اندک

رنگ درمانی

استفاده از رنگ (معمولاً به شکل نوررنگی) برای تولید آثار شفابخش را رنگ درمانی می‌نامند.

رنگ درمانی یک روش جدید نیست بلکه پیشینه کهن دارد. این روش درمانی هزاران سال پیش در معابد ((نور و رنگ شفابخش)) در منطقه هلیوپولیس مصر باستان و در یونان پیش از میلاد مسیح و در فرهنگ‌های باستانی چین و هند استفاده می‌گردیده است.

آب‌درمانی

استفاده از آب برای حفظ و تقویت تندرستی و درمان دردها و بیماری‌ها را آب‌درمانی می‌نامند. ین روش به دو طریق درونی و بیرونی انجام می‌پذیرد.

طریق درونی: نوشیدن روزانه آب خالص، یا آب شارژ شده (نقش گرفته)، یا آب‌معدنی خاص، یا آب دریا به مدتی و مقداری که آب درمانگر تجویز می‌کند. طریق بیرونی شامل انواع حمام گیری‌ها و آب‌پاشی‌ها به بدن است. حمام گرفتن آب سرد را برای درمان برخی بیماری‌ها و حمام آب گرم را برای درمان برخی دیگر و به‌ویژه برای تسکین دردهای استخوانی- مفصلی استفاده می‌کنند و گاهی آندورا پی‌درپی استفاده می‌کنند. روش مای دیگر عبارت‌اند است:

آبپاشی با فشار: با کوبش شدید آب صورت می‌گیرد فشار آب لوله به حدی زیاد است که شخص درمان گیر باید دیوار را دودستی محکم بگیرد. ایت روش نیروبخش و فرح‌بخش است اما تحمل آن سخت است.

نمک مالی: نوعی آب‌درمانی مخلوط با مواد معدنی.

حمام دوخفتی: استفاده از وان آب سرد و گرم به‌طور هم‌زمان.

حمام نمک اپسوم: این نوعی حمام برای عرق ریزی خیلی زیاد است. در وان حمام سه تا چهار کیلو نمک سولفات (مگنزیوم) می‌ریزند و وان را از آب داغ پر می‌کنند و درمان گیر تا چانه در آن فرو می‌رود.

آبپاشی سوزنی: این نوعی آب‌درمانی است که دو روند آب گرم و آب سرد را پی‌درپی از دو سرپوش لوله که سوراخ مای سوزنی بسیار ریز دارند با فشار خیلی زیاد از فاصله حدود دو متر به بدن درمان گیر می‌پاشند.

حمام حباب هوا: در این روش آب‌درمانی درمان گیر درون وان یا حوضچه‌ای خاص می‌نشیند ک هوا با فشار زیاد درون آب تزریق می‌شود.

ماساژ زیرآبی: این روش استفاده زیادی دارد، درمان گیر درون حوضچه‌ای خاص دراز می‌کشد و فواره‌ای زیرآبی با فشار حدود ١٨ تا ٢٠ کیلوگرم بر هر٥ /٢ سانتی‌متر مربع سطح بدن او را ماساژ آبی می‌دهد. چون بدن درمان گیر در آب بی‌وزن و شناور است اثر ماساژ آبی و عضلات شل و منبسط‌شده او خیلی بیشتر از حالات دیگر است.

خرید اینترنتی ماسک سیاه

مکروبیوتیک درمانی

مکروبیوتیک به معنی دیدگاهی خیلی وسیع (MACRO) از زندگی (BIOTIC) است. این دیدگاه نوعی نگرش کلان به زندگی است، نوعی فلسفه و آیین غیرمذهبی که در ژاپن پدید آمد و چون حاصل آن تندرستی و آرامش و سبک‌باری جسمی و روانی است به‌تدریج و به‌طور خودجوش بخشی از پزشکی مکمل شده است. این روش دو بخش اصلی دارد: رفتار مناسب و تغذیه صحیح.

یون منفی درمانی

این روش از ذرات شارژ منفی هوا برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند. دستگاه‌های مولد یون منفی را به دو روش می‌توان به کار گرفت. معمول‌ترین طریق افزودن یون‌های منفی به هوای تنفسی اتاق خانه یا اداره و یا تالار کارخانه است. دومین روش هدایت مستقیم یون‌های منفی تولیدی دستگاه به محل ظهور علائم بیماری در بدن است. روش دوم مسلماً در موارد سوختگی، تاول، اگزما، زگیل و غده‌های گوناگون بهترین طریق است.

این‌چنین است که بیمار نزدیک دستگاه مولد یون‌های منفی می‌نشیند یا می‌خوابد و به‌طور عادی نفس می‌کشد تا یون‌ها از ریه‌ها وارد بدن شوند. آثار مفید این روش در مورد بیماری‌های تنگی نفس، برونشیتیس، سینوزیتیس، سوختگی، تاول و اگزمای پوستی بوده است.

شیاتسو ماساژ درمانی

شیاتسو نوعی ماساژ شرقی است، باهدف بهبود و شفای بیماری‌ها که از طریق مالش و تحریک نقاط حساس سوزن درمانی است، با این تفاوت که به‌وسیله انگشتان دست انجام می‌شود. چنین است که در کشورهای غربی آن را طب سوزنی بدون سوزن می‌نامند. روش شیاتسو را می‌توان برای پیش‌گیری از بیماری‌ها یعنی حفظ تعادل انرژی درونی بدن و حفظ هماهنگی آن با محیط زندگی به کار گرفت. تنها اخطار پرهیز که درباره روش شیاتسو درمانی می‌توان داد این است که هرگز نباید آن را روی بیماران مبتلابه سرطان اجرا کرد؛ زیرا جریان مایعات و انرژی بدن را چنان تحریک می‌کند که ممکن است باعث گسترش سلول‌های سرطانی شود.

خود ماساژ درمانی

خود ماساژ درمانی (DO-IN MASSAGE THERAPY) نوعی ماساژ است که هرکسی می‌تواند روی بدن خود اجرا کند. این روش متکی به روش شیاتسودرمانی و طب سوزنی است.

گیاه‌درمانی

گیاه‌درمانی یک نظام طبی بین‌المللی و بسیار کهن است که از گیاهان برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند. حفظ و تقویت تندرستی روی دیگر از کاربردهای این نظام است.

عرق کردن چیست؟ نوعی پروسه بدنی است که در هنگام فعالیت نوعی گرما در بدن مورد عملیات قرار می‌گیرد که موجب می‌شود عرق که حاوی نمک واب و سموم بدن است از بدن دفع شود.

رفتار این عملکرد در ورزش‌های استقامتی و هوازی مانند کیوکوشین کاراته بسته به نوع فعالیت فرق می‌کند که معمولاً در این ورزش بخصوص در مبارزه به دلیل استقامتی بودن این ورزش نسبت به ورزش‌های دیگر (خونسردی در مبارزه) عرق کردن کمتر است چه‌بسا افرادی مانند استیو ارنیل ویا کانچو ماتسوئی ویا فرانچسکو فیلهو ویا کازومی و…. توانستند ۱۰۰ کمیته که فقط درکیوکوشین انجام می‌پذیرد را انجام دهند و همچنین خود سوسای که ۳۰۰ کمیته را به انجام رساند.

دلایل عرق کردن بیش‌ازحد

1. گرما و رطوبت هوا
   هنگامی‌که هوا گرم باشد، غدد عرق شروع به فعالیت می‌کنند و عرق ترشح می‌کنند. عرق کردن، روش طبیعی بدن برای خنک کردن خود است.
   وقتی عرق از سطح پوست تبخیر شود، گرمای بدن را می‌گیرد. ولی هنگامی‌که هوا مرطوب است، شما احساس گرمای بیشتری می‌کنید، زیرا در هوای مرطوب عرق از روی پوست تبخیر نمی‌شود.
2. عصبانی شدن
   هنگامی‌که عصبانی هستید، هورمون‌های استرس‌زا آزاد می‌شوند که موجب افزایش ضربان قلب و فشارخون می‌شوند و دمای بدن را بالا می‌برند که موجب عرق کردن می‌شود.
   عصبانی شدن در برخی مواقع طبیعی است، اما وقتی‌که همیشه و به‌طور منظم عصبانی شوید، می‌تواند نشانه‌ای از مشکل باشد.
   عرق کردن، روش طبیعی بدن برای خنک کردن خود است
3. ورزش کردن
   عرق کردن در اثر ورزش خوب است. هنگامی‌که عرق می‌کنید، مقدار مایعات بدن کم می‌شود. پس در این مواقع و به‌خصوص در هوای گرم، بهتر است آب و مایعات بنوشید.
   به یاد داشته باشید که قبل، حین و بعد از ورزش کردن به مقدار نیاز آب و مایعات بنوشید تا دچار کم‌آبی بدن نشوید. این روش باعث می‌شود که دمای بدن تغییر محسوسی نکند و ورزش را خوب انجام دهید.
4. حت استرس و فشار عصبی بودن

   استرس، عصبانیت و خجالت می‌تواند دلیلی برای عرق کردن باشد. فشار روحی باعث فعالیت غدد عرق در کف دست‌ها و پاها می‌شود. به این دلیل است که هنگام عصبی بودن، دست‌ها می‌لرزند.

5. تب
   هنگام تب، مغز درجه حرارت بدن راکمی بالا می‌برد. وقتی مغز درجه حرارت را افزایش می‌دهد، شما احساس سرما و لرز می‌کنید. این احساس تب و لرز برای این است که بدن برای ورود میکروب‌ها در حال دفاع هست.
   هنگامی‌که تب برطرف شد و دمای بدن به ۳۷ درجه طبیعی رسید، شما احساس گرما می‌کنید و عرق می‌نمایید. عرق کردن باعث خنک شدن بدن می‌شود.
6. بیمار شدن دلیلی برای عرق کردن
   عرق کردن فقط به دلیل تب نیست. تعریق می‌تواند نشانه وجود آنژین (درد قفسه سینه)، حمله قلبی، عفونت، دیابت و پرکاری غده تیروئید باشد. برخی امراض از قبیل سرطان و ایدز، می‌تواند باعث تعریق شبانه گردد. اگر شما بدون هیچ دلیلی عرق می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید.
7. قهوه
   در صبح نوشیدن یک فنجان قهوه، می‌تواند شمارا بیدار کند و باعث تعریق گردد. قهوه باعث افزایش تعریق به دو طریق می‌شود:
   – کافئین قهوه موجب تحریک سیستم عصبی مرکزی می‌گردد و این خود باعث فعال شدن غدد عرق می‌شود.
   – گرمای به‌دست‌آمده از نوشیدنی گرم، باعث گرم شدن بدن و تعریق می‌شود.
8. غذاهای تند
   غذاهای تند و ادویه‌دار، گیرنده‌های عصبی را تحریک می‌کنند و بدن فکر می‌کند که گرم است و عرق می‌کند.
9. یائسگی
   در طی یائسگی، ترشح کم هورمون استروژن بر هیپوتالاموس و دمای بدن اثر می‌گذارد و باعث گرگرفتگی خانم یائسه می‌شود. این مهم نیست که چقدر هوا سرد است، گرگرفتگی باعث می‌شود که احساس کنید در درونتان یک کوره روشن است.
   برای دفع گرمای اضافی، رگ‌های خونی در پوست گشاد می‌شوند و غدد عرق را وادار به فعالیت می‌کنند. با این کار احساس برافروختگی در شما کم می‌شود.
10. مصرف زیاد الکل
    مصرف الکل، باعث گشادشدن رگ‌های خونی در پوست و افزایش تعریق می‌شود.
11. عوارض جانبی برخی داروها
    تعریق یکی از عوارض جانبی داروها هست، ازجمله: داروهای ضدافسردگی، داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs)، داروهای فشارخون، داروهای سرطان و برخی داروهای دیابت.
12. سیگار کشیدن
    نیکوتین موجود در سیگار باعث آزاد شدن ماده استیل کولین در بدن می‌شود. استیل کولین، غدد عرق را تحریک می‌کند و باعث افزایش ضربان قلب، فشارخون و دمای بدن می‌شود.
13. عاشق شدن
    هنگامی‌که شما عاشق می‌شوید، مغز شما موادی همانند آدرنالین ترشح می‌کنند. این مواد به نام مواد شیمیایی عشق شناخته‌شده‌اند. این مواد باعث افزایش ضربان قلب، تعریق کف دست و دیگر علائم می‌شوند.
14. بارداری
    هورمون‌های ترشح‌شده در طی بارداری و افزایش سوخت‌وساز بدن می‌تواند باعث تحریک غدد عرق و افزایش تعریق می‌گردد.
    در این دوران باید مایعات کافی بنوشید تا بدن شما و جنین در معرض کمبود آب نباشند.

خواص بلک ماسک

مضرات:

بوی بد بدن
از دست دادن مقدار زیادی از آب بدن
دچار شدن به بیماری پوستی (مانند بیماری‌های قارچی-سوختگی پوست (عرق‌سوز شدن) و….)
البته شاید در هر فردی علائم خاص خودش را داشته باشد.

دلیل اصلی: انسان‌ها بر اساس طب گیاهی دارای طبع گرمی واردی هستند چراکه در افرادی که به فرض گرمی طبع‌اند پوست چرب است ولی به خاطر چربی پوست موهای آن‌ها ریزش دارد و در مقابل سردی طبع باعث خشکی پوست می‌شود وپیری زودرس پوست وچوروک شدن پوست آن‌ها….

توصیه: حمام دوش سرد یا گرم بسته به فعالیت ورزشی ویا فعالیت بدنی را حتماً جدی بگیرید چه‌بسا با پوشیدن همان لباس در دفعه بعدی ورزش ویا دوش نگرفتن در بدن شما خدای‌نکرده بیماری پوستی فعال‌شده و بیمار شوید.

فواید:

خارج شدن مقدار زیادی از سموم داخل بدن
کم شدن بیماری‌ها (معمولاً این مورد را ورزشکاران دارا می‌باشند)
سرد شدن و خنکی بعد فعالیت
و….
یادمان نرود یکی از عوامل جلوگیری از بیماری‌ها ورزش هست پس یک ورزشکار با ورزش خود سموم را از بدن خود دفع می‌کند.

چکیده

یکی از مهم‌ترین الزامات تحقق آرمان‏ها و اهداف جامعه مطلوب اسلامی – ایرانی، نهادی‏ شدن شکل خاصی از سبک زندگی است. سبک زندگی اگرچه به‌شدت به علائق و سلایق و انتخاب‏های فردی وابسته است، اما در یک جامعه و در یک برهه خاص از زمان واجد اشتراکات فراوانی نیز هست. برکنار از تمایزات و تفاوت‏های بی‏شمار در سبک‏های زندگی فردی و به‌منظور فراهم‏سازی بستر اجتماعی – فرهنگی تحقق جامعه مطلوب باید در بین قاطبه‏ی جامعه، سبک زندگی متناسب و هماهنگی با اهداف و آرمان‌های نظام اجتماعی نیز جاری و ساری شود. به‌عبارت‌دیگر در صورت ناسازگاری بین سبک زندگی آحاد جامعه با آرمان‏ها و ارزش‏های کلان نظام اجتماعی-سیاسی، امکان نیل به جامعه مطلوب فراهم نخواهد بود.

سبک زندگی افراد را می‌توان از طریق مطالعه دو بعد رفتار انسان، شامل رفتار انسان در فراغت و مصرف و رفتار انسان در کار و شغل و فعالیت اقتصادی بررسی کرد. در این مقاله با بررسی سبک و الگوی رفتار ایرانیان در فعالیت‌های اقتصادی و کسب‌وکار و ذیل مقوله فرهنگ و اخلاق کار، چالش‌ها و موانع پیشرفت و بالندگی تبیین و در انتها سبک زندگی متناسب با الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت در حوزه‌ی کار و فعالیت اقتصادی تبیین می‌گردد. در این مقاله با روش تحلیل اسنادی و استفاده از داده‌های ثانویه، موانع و مشکلات نهادینه شدن سبک زندگی متناسب با الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت، استخراج می‌شود و در انتها راه‌کارهای تقویت اخلاق کار و سبک زندگی متناسب با پیشرفت ارائه می‌گردد.

مقدمه

انقلاب اسلامی ایرآن‌که بر اساس آرمان‌های ناب الهی تأسیس گردید، طلایه‌دار گفتمانی نویدبخش و تحقق‌بخش الگویی متفاوت از توسعه و پیشرفت است که در آن تعامل پایدار انسان با محیط از یکسو و رشد و تکامل فرد و جامعه از سوی دیگر تضمین‌شده باشد. در این گفتمان از پیشرفت، سبک زندگی مردم واجد اهمیت فراوانی است. سبک زندگی‌بخش حقیقی و محتوایی گفتمان انقلاب اسلامی را می‌سازد

و از رهگذر آن می‌توان به اثربخش بودن عملکرد نظام در نیل به اهداف و آرمان‌های انقلاب پی برد. الگوی کار و فراغت ایرانیان، الگوی روابط اجتماعی، میزان پایبندی به خانواده، میزان پایبندی به تعهدات، قانون‌گرایی، سبک‌رفتار در شهر و خیابان و اماکن عمومی، الگوی روابط حاکم بر نظام اقتصادی، الگوی روابط حاکم بین مردم و مسئولین، الگوی مصرف، الگوی برگزاری جشن‌ها، الگوی برگزاری مراسم عزاداری، الگوی معماری و خانه‌سازی، الگوی تغذیه و پوشش، رفتار مردم در ترافیک و رانندگی و … جملگی نشان می‌دهد جامعه تا چه اندازه مطابق با هویت و فرهنگ تاریخی و بومی خود عمل می‌کند و تا چه اندازه از این میراث فاصله گرفته است.

در این مقاله نسبت بین سبک زندگی و توسعه و پیشرفت در سطح ملی موردتوجه است و برای این مقصود اخلاق کار ایرانیان را موردتوجه قرار می‌دهد که مهم‌ترین نسبت را با توسعه و پیشرفت در اغلب زمینه‌ها دارد. در این مقاله احتیاج به راین است که اگر اخلاق و فرهنگ کار و فعالیت اقتصادی ایرانیان مطابق باارزش‌ها و هنجارهای دینی و اسلامی صورت پذیرد، سبک زندگی متناسب با عرصه‌های مختلف پیشرفت نهادینه خواهد شد.

بدیهی است سبک زندگی مقوله‌ای است خرد و در سطح فرد بکار می‌رود و توسعه و پیشرفت در سطح کلان و در سطح نظام اجتماعی. در این میان حلقه‌های واسطی قرار دارند که نسبت بین افراد و کل جامعه را برقرار می‌سازند. این واسطه‌ها عبارت‌اند از خانواده، رسانه‌ها، مدرسه و دانشگاه، احزاب و تشکل‌های سیاسی، مساجد و پایگاه‌های مذهبی، باشگاه‌ها و کلوپ‌های ورزشی و تفریحی، فضای مجازی و اینترنت.

البته در اثربخش‌ بودن هر یک از این نهادها، گروه‌های مرجع نقش بارزی ایفا می‌کنند. لذا درزمینهٔ تعدیل و تنظیم سبک زندگی و ارائه راه‌کار در تقویت اخلاق کار ایرانی – اسلامی، گروه‌های مرجع نقش مؤثری دارند. در این مقاله با روش تحلیل اسنادی و بهره‌گیری از داده‌های ثانویه، موانع و مشکلات نهادینه شدن سبک زندگی متناسب با الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت، استخراج می‌شود و در انتها راه‌کارهای تقویت اخلاق کار و سبک زندگی متناسب با پیشرفت ارائه می‌گردد.

ضرورت تدوین الگوی بومی توسعه و پیشرفت

امروزه اغلب متفکران تأکیددارند که هیچ مدلی از توسعه بدون مبانی ارزشی، فرهنگی و ایدئولوژیکی وجود ندارد و همه تفاوت‌هایی که در مفهوم «توسعه» وجود دارد به مختصات جامعه آرمانی در این تعاریف و نظریه‌ها مربوط است. توسعه در مکاتب لیبرالیستی و سوسیالیستی هر یک‌بر مبنایی متافیزیکی استوارند که الزاماً با بررسی‌های علمی قابل تصدیق یا تکذیب نیستند.

این امر ایجاب می‌کند که در ترسیم مدل بومی پیشرفت بر اساس مبانی ارزشی و فرهنگی خود عمل کنیم. به‌علاوه تجربه توسعه در کشورها و نظام‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که از بطن مدرنیته و روشنگری به وجود آمده‌اند حاکی از این واقعیت است که این جوامع در جریان عملکرد خود نه‌تنها به وعده‏ها و آرمان‏های خود تحقق نبخشیدند بلکه عوارض و پیامدهای مخربی مانند جنگ‌، استعمار، استثمار و اشکال جدید بردگی، آسیب‌های اجتماعی، ازهم‌گسیختگی نهاد خانواده، فردگرایی لجام‌گسیخته، تبعیض نژادی، فاشیسم، توتالیتاریسم، انواع بیماری‏، ایدز، فقر و گرسنگی، انتشار گازهای گلخانه‏ای، گرم شدن زمین و سایر مخاطرات زیست‌محیطی را بر جای گذاشتند.

ازاین‌رو نقد مدرنیته و روایت اروپامدارانه توسعه (میر سپاسی، ۱۳۸۵) در بین متفکران و اندیشمندان چنان جدی است که موجب شده غرب جایگاه خود را به‌عنوان الگوی بهترین نظام از دست بدهد.

سبک زندگی

اصطلاح سبک زندگی نخستین بار توسط وبر معرفی شد (Weber, 1919) که آن را ابزار مفهومی مهمی در مدل چندبعدی قشربندی اجتماعی قلمداد می‌کرد که چالشی بود با مدل تعیّن اقتصادی موردنظر مارکس (بنت، ۱۳۸۶: ۹۸). وبر برخلاف مارکس معتقد بود که مفاهیم منزلت و تعلق فراتر از مسائل صاف و سادس طبقاتی است و مسائل مربوط به «برازندگی و سلیقه» و تجسم بصری آن در مُد و ترجیحات فراغتی را نیز شامل می‌شود (بنت، ۹۸). اهمیت سبک زندگی برای درک روابط میان ثروت، منزلت و قدرت در جامعه مصرفی به نحو درخشانی در مطالعه ویلن درباره طبقه مرفه نوظهور در آمریکای اواخر قرن نوزدهم نشان داده‌شده است.

این طبق مرفه از افرادی تشکیل می‌شد که ثروت و منزلت خود را با تلاش و کار سخت و شدید و انباشت سرمایه به چنگ آورده بودند. ویلن نشان می‌دهد که این طبقه مرفه با تقلید از سبک زندگی طبقات بالای اروپایی منزلت خود را به نمایش می‌گذارد و از طریق تقلید فعالیت‌های فراغتی، مُد، لباس و آرایش به مصرف نمایشی می‌پردازد.

ریمل نیز در تبیین حیات ذهنی انسان کلان‌شهری به فرایندهای تمایز یابی فرد در انبوه مردم می‌پردازد و از این طریق تأثیر قابل‌توجهی بر نظری کنونی سبک زندگی برجای گذاشته است. ازنظر ریمل عمل مصرف یکی از عناصر مهم و راهگشا در برساختن هویت‌ها و سبک‌های زندگی در کلان‌شهرها است.

مفهوم سبک زندگی پس از وبر، ریمل و ویلن، از سال‌های نخست ده ۱۹۹۰ مجدداً در آراء نظریه‌پردازان اجتماعی و فرهنگی معاصر چون بوردی و (Bourdieu, 1984) فیدرستون (Featherston, 1991)، شلیدی (Shields, 1992a, 1992 b)، تایمر (Reimer, 1995a) و چنی (Chaney, 1996) وارد مباحث جامعه‌شناسی شد ( بنت، ۱۳۸۶: ۱۰۰).

بوردی و در اثر شاخص خود تمایز (۱۹۸۴) با بسط اندیشه‌های وبر، ریمل و ویلن سبک زندگی را چنان بازتاب منزلت اجتماعی مفهوم‌پردازی می‌کند. طبق استدلال بوردی و، سبک زندگی افراد. پیام‌هایی درباره سطح ثروت، موفقیت و شأن و منزلت آنان به جامعه صادر می‌کند. (بنت، ۱۰۰)

البته بوردی و به‌رغم اعتماد به تأملی بودن سبک زندگی، آن را متأثر از عوامل تعین‌بخش طبقاتی و فرهنگی قلمداد می‌کند. بوردی و بران است که زمینه‌های ساختاری طبقه و فرهنگ از طریق شکل دادن به عادات، خلقیات و منش افراد (Habitus) بر سبک زندگی، علائق، سلایق و ذائقه‌های آن‌ها اثر می‌گذارند.

در مقابل، چنی معتقد است که اصرار بوردی و بر نقش تعین‌بخش طبقه و زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی مترتب بران، به نفی بی‌محابای کیفیات مربوط به بازاندیشی و مقاومت و گزینش‌های فرد در زندگی روزمره می‌انجامد. چنی سبک‌های زندگی را نشانگر تأمل گری فزاینده‌ای قلمداد می‌کند که افراد در عمل و در جریان زندگی روزمره به نمایش می‌گذارند. (بنت، ۱۳۸۶: ۱۰۲)

چنی بین سبک زندگی و روش زندگی تمایز قائل است. ازنظر او سبک‌های زندگی برنامه‌های خلاقی هستند که بر پای «نمایش قدرت و صلاحیت مصرف‌کننده» استوارند، درحالی‌که روش‌های زندگی نوعاً‌ به اجتماع کم‌وبیش پایداری تعلق دارند و در هنجارها و مناسک مشترک و الگوهای نظم اجتماعی به نمایش درمی‌آیند. (Chaney, 1996: 92,97)

با این توصیف می‌توان دریافت که در ادبیات جامعه‌شناسی دو برداشت و مفهوم‌سازی درباره سبک زندگی وجود دارد، یکی مربوط به دهه‌ی ۱۹۲۰ که سبک زندگی معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و غالباً به‌عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی به‌کاررفته است و دیگری به‌عنوان شکل اجتماعی نوینی که تنها در متن تغییرات مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف‌گرایی معنا می‌یابد.

در این معنا سبک زندگی راهی است برای تعریف ارزش‌ها و نگرش‌ها و رفتارهای افراد که اهمیت آن برای تحلیل‌های اجتماعی روزبه‌روز، افزایش می‌یابد (اباذری و چاووشیان ۱۳۸۱)؛ به‌عبارت‌دیگر یک دیدگاه با رویکردی ساختاری، انتقادی و بازتولیدگرایانه به سبک زندگی می‌نگرد و بر نقش منابع و عوامل قدرت در شکل دادن به ذائقه‌ها، سبک‌ها و علائق و ترجیحات افراد تأکید می‌کند (بوردی و، ۱۹۸۴) و دیدگاه دوم با رویکرد پدیدارشناسانه و واحدی انتخاب عقلانی بر نقش کنشگران در انتخاب و تعیین سبک زندگی صحه می‌گذارد.

در دیدگاه اخیر اعتقاد بر این است که عصر امروز در اثر شماری از عوامل به هم وابسته فکری – علمی – فرهنگی – اقتصادی – فنّاورانه و … دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تجربه تغییر و تحولات پرشتاب و چشمگیر در زندگی (برمن، ۱۳۸۱: ۱۴)، کاسته شدن از نقش منابع سنتی اقتدار مانند طبقه، مذهب، جنسیت، نژاد و نظایر آن (بنت، ۱۳۸۶) و گسترش تمایلات و رویکردهای فردگرایانه و خودخواهانه (سید من، ۱۳۸۶) اشاره کرد.

از دیگر ویژگی‌های بارز عصر نوین درهم‌فشردگی مکان و زمان (رابرت سون، ۱۹۹۲، داروی، ۲۰۰۱) و از بین رفتن مرزهای جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی در اثر گسترش نقش رسانه‌های ارتباطی و تحرک و جابه‌جایی گسترده انسان‌ها در پهنه‌های فرهنگی است. این عوامل باعث شده‌اند دامنه‌ی انتخاب‌ها و گزینش‌های فرد در نظام اجتماعی گسترش یابد و از نقش و اثر عوامل ساختاری – سنتی مانند خانواده، جنسیت، طبقه، قومیت؛ مذهب، نژاد و نظایر آن در شکل‌دهی به کنش‌های فرد تا حدود قابل‌توجهی کاسته شود.

در مقابل رویکرد ساختاری، انتقادی و بازتولید گرا در صحت و اعتبار این ادعا که مدرنیته آزادی و خلاقیت را برای انسان‌ها به ارمغان آورده، تشکیک می‌کند و با بدبینی به مدرنیته نگریسته و ماحصل آن را قفس آهنین، استعمار زیست جهان، استثمار و سلطه، ازخودبیگانگی و بی‌معنایی، گسترش فرایند کالایی شدن، مصرف‌گرایی، جامعه مصرفی، جامعه توده‌ای و … ارزیابی می‌نماید. به همین دلیل بر نقش قدرتمندان و طبقه برخوردار جوامع توسعه‌یافته در شکل‌دهی بر نیازها و ذائقه‌های توده‌های مردم تأکید می‌کند که بدین منوال بر تداوم جریان انباشت ثروت و قدرت خود مهر تضمین می‌زنند.

با توجه به تفوق رویکردهای انتقادی در غلبه بر فرارود‌های گفتمان توسعه و مدرنیته غربی و نیز مسائل و مشکلات فزاینده اقتصادی و اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جهان توسعه‌یافته، جنبش‌های اجتماعی هویت گرا در اغلب جوامع سر برآورد که از آن‌ها به‌عنوان مهم‌ترین جلوه‌های خودآگاهی و بیداری فرهنگی جوامع غیرعربی درمی‌بردن به‌ضرورت ایجاد تمدنی بالنده مبتنی برریشه‌های فرهنگی خودی یادشده است. بی‌شک از پیشگامان این خودآگاهی‌ها انقلاب اسلامی ایران است که با تأکید بر خودباوری و تکیه‌بر فرهنگ و هویت ریشه‌دار اسلامی – ایرانی درصدد ایجاد جامعه و تمدن بالنده نوینی برآمد و موفقیت نظام برآمده از آن در ایجاد تمدن نوین اسلامی، الهام‌بخش سایر جنبش‌های بیداری در سراسر جهان خواهد بود.

آسیب‌شناسی سبک زندگی ایرانیان در حوزه فرهنگ و اخلاق کار

بررسی‏های کارشناسان مسائل اجتماعی ایران، مدیران، نخبگان فرهنگی و سیاسی نشان می‏دهد که اخلاق و فرهنگ کار در ایران در مقایسه با کشورها و جوامع صنعتی در سطح پایین‏تری قرار دارد.

مسئولان و رهبران سیاسی و اجتماعی کشور نیز در پیام‏ها و سخنرانی‏های مختلف بر این مسئله تأکید می‏کنند. نتایج درس گروهی‌ها و مطالعات انجام‌شده (معیدفر، ۱۳۸۰، رجب‌زاده، ۱۳۷۶، معصومی راد، ۱۳۹۰) نشان می‏دهد که فرهنگ و اخلاق کار در ایران ضعیف است و بنابراین لازم است فقدان فرهنگ و اخلاق کار مناسب در جامعه به‏عنوان یک معضل اقتصادی و اجتماعی تلقی شود و برای شناسایی بهتر وضع موجود ازنظر فرهنگ و اخلاق کار و عوامل مرتبط با آن مطالعاتی از طرف اندیشمندان و آگاهان به مسائل اجتماعی کشور صورت گیرد.

نتایج مطالعات آماری، اسنادی و پیمایشی متعددی نشان می‌دهد که وضعیت جامعه ازنظر پایبندی به اخلاق کار چندان رضایت‌بخش نیست و فاقد ویژگی‌های لازم برای تحقق الگوی ایرانی – اسلامی پیشرفت است.

بر اساس نتایج یک پژوهش، در جامعه ایران اکثریتی معادل ۴/۸۱ درصد اعتقاددارند که «روزی هر کس به‌قدر قسمت اوست» و ۵/۸۹ درصد نیز در خصوص کار و فعالیت اقتصادی به سرنوشت و قضا و قدر باور دارند. (محسنی، ۱۳۷۹: ۴۰۴) از مصادیق و نشانه‌های بارز ضعف اخلاق کار در ایران، می‌توان به گریز از محل کار، بی‌انگیزگی، اتلاف وقت در محل کار، سرگردانی افراد در مراجعات به سازمان‌ها وادارات دولتی و خصوصی و… اشاره نمود.

برخی حتی این مسئله را مطرح نموده‌اند که ما در سطح ملی شاهد نوعی بحران در تلقی از کار، ثروت‌اندوزی و انباشت سرمایه و مفاهیم مرتبط با آن و به‌طورکلی فرهنگ مربوط به کار هستیم.

مطالعه وجدان کار در صنایع پتروشیمی ایران، نشان داد که بیش از ٣٢ درصد کارکنان، در سطح ضعیف قرار دارند. (ساروجانی و طالبیان، ١٣٨١)

بر اساس آمار بانک جهانی رتبه ایران در شاخص کسب‌وکار که می‌تواند یکی از نماترهای فرهنگ و اخلاق کار باشد، در سال ۲۰۱۳، ۱۴۵، ۲۰۱۲، ۱۴۴، در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۰، ۱۲۹ بوده است. این روند نشان می‌دهد که هرساله وضعیت ایران در شاخص فضای کسب‌وکار تنزل کرده است. (World Bank, Doing Busines)

نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در خصوص شاخص‌هایی مانند امانت‌داری، صداقت، پایبندی به قول، دورویی و تظاهر، تقلب و کلاه‌برداری که جملگی در شاخص فرهنگ کار قابل بهره‌برداری و استنتاج هستند، نشان می‌دهد که وضعیت جامعه چندان مطلوب نیست.

به لحاظ امانت‌داری ٥/۴۷ درصد در حد ضعیف، صداقت در بیش از نیمی از جامعه در حد ضعیف، پایبندی به قول در بین ۴۲ درصد در حد ضعیف، دورویی و تظاهر در بین ۸/۶۴ درصد در حد زیاد و تقلب و کلاه‌برداری نیز در بین ۶۹ درصد در حد زیاد ارزیابی‌شده است.

شاخص‌های اخلاقی در جامعه مرتبط بافرهنگ کار

میزان	امانت‌داری	صداقت	پایبندی به قول	دورویی و تظاهر	تقلب و کلاه‌برداری
کم	۵/۴۷	۷/۵۰	۴۲	۸/۲۰	۱۸
متوسط	۵/۲۹	۳/۳۱	۲/۳۷	۳/۱۴	۱۳
زیاد	۹/۲۲	۳/۱۸	۷/۲۰	۸/۶۴	۶۹

مأخذ: پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ١٣٨١

هم‌چنین معصومی راد (۱۳۹۰) به مطالعه وضعیت مقیاس اخلاق کار در بین مردان شهر تهران پرداخت. طبق نتایج این پژوهش، میانگین مقیاس اخلاق کار (میزان گرایش و پایبندی به ارزش‌ها و هنجارهای کار و فعالیت اقتصادی) ٦١/٣ بر روی طیف ٥ درجه‌ای لیترت به‌دست‌آمده است. در بین ابعاد پنج‌گانه اخلاق کار، درستکاری با میانگین ٩٣/٣ بالاترین رتبه را به دست آورده است.

پس‌ازآن وقت‌شناسی با میانگین ٨٣/٣ قرار دارد. انگیزه موفقیت و پیشرفت با میانگین ٧٥/٣ در جایگاه سوم قرارگرفته است. سخت‌کوشی و ارج نهادن به کار با میانگین ٦٢/٣ در مرتبه چهارم قرار دارد. اراده‌گرایی با میانگین ٥٣/٣ در جایگاه پنجم قرار دارد. این بدان معناست که میزان تقدیرگرایی پاسخگویان بالاست. در تفسیر این نتیجه به مطالعات کیفی اشاره شد که نشان می‌داد افراد به کار ارزش زیادی قائل‌اند به فکر موفق شدن هم هستند، از کسب سود خرسند شده و به دنبال آن هستند، سعی می‌کنند رضایت مشتری را نیز جلب کنند، ولی درعین‌حال معتقدند، پولی که به دست آمد، رزقی است که خدا تعیین کرده و اگر هم درآمد خوبی کسب نکنند، باز از خدا سپاسگزارند و معتقدند که نباید کفر نعمت کرد. اغلب ایرانی‌ها بر این باورند که روزی‌رسان خداست و هرچه او بخواهد، همان می‌شود.

البته این مانع از کار و تلاش آن‌ها نمی‌شود، بلکه نوعی استدلال در برابر نتیجه کار است که اغلب برای نتایج مطلوب طرح می‌شود. حتی نتایج مطلوبی که از راه‌های ناصواب به دست می‌آید نیز این‌گونه توجیه‌پذیر و مشروع می‌شوند.

هم‌چنین حسابگری و عقلانیت در عملکرد اقتصادی با میانگین ٥١/٣ در جایگاه ششم قرارگرفته است و درنهایت زیر شاخص دنیاگرایی و سوداندوزی قرارگرفته که میانگین ٠٥/٣ را به خود اختصاص داده است. تحلیل نتایج فوق نشان می‌دهد که اگرچه نمونه‌های تحقیق به وظیفه‌شناسی، وقت‌شناسی، درستکاری، موفقیت و پیشرفت و هم‌چنین سخت‌کوشی ارج می‌نهند و سعی دارند به این ارزش‌ها پایبند باشند، اما چندان به ارزش‌های مادی و دنیاگرایانِ پایبند نیستند.

به این معنا که چندان در پی سوداندوزی و دنیاگرایی، حسابگری در رفتار اقتصادی و اجتماعی نیستند و هم‌چنین معتقدند روزی هر کس را خدا می‌رساند و چندان به ارزش‌ها و هنجارهای مربوط به فردگرایی و اراده‌گرایی باور ندارند.

محصولات پیشنهادی:

ماسک بلک

تبیین ضعف فرهنگ و اخلاق کار در ایران

برخی از منابع موجود در ارتباط با نگرش ایرانیان به کار به راین عقیده‌اند که ایرانیان کار را مساوی با رنج و زحمت دانسته و آن را امری دردآور و طاقت‌فرسا قلمداد می‌کنند. در این متون عوامل متعددی در شکل‌گیری این نگرش برشماری شده است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شیوه‌های تولید کشاورزی، نظام‌های زراعی، زندگی ایلی و کوچ‌نشینی، کم‌آبی و وابستگی به‌قدر سیاسی، اقتصاد رانتی، ناامنی و غارت آذوقه و محصولات کشاورزی اشاره کرد. (قاضی مرادی، ۱۳۸۷: ۷۳- ۲۷) در ادامه برخی از تبیین‌های صورت گرفته در خصوص علل ضعف فرهنگ و اخلاق کار در بین ایرانیان بررسی می‌شود.

تقدیرگرایی

تقدیرگراییبیانگر این دیدگاه است که همه‌ی اعمال و فعالیت‌های انسانی و نیز هر آنچه در جهان روی می‌دهد از پیش تعیین‌شده و لذا هر کوششی برای تغییر وضعیت خود و جهان بیهوده است. برخی معتقدند که در فرهنگ ایران، از دیرباز تقدیر امری دانسته شد که از بیرون به انسان تحمیل می‌شود و هر فرد باید آن را همچون «قسمت» خداوندی در نظر گیرد و به آن تسلیم شود. (قاضی مرادی، ۱۳۸۷: ۱۱۶)

بر این مبنا گفته می‌شود که ایرانی‌ها به راین باورند که روزی‌رسان خداست و هرچه او بخواهد، همان می‌شود. البته این مانع از کار و تلاش آن‌ها نمی‌شود، بلکه نوعی استدلال در برابر نتیجه کار است که اغلب برای نتایج مطلوب طرح می‌شود. حتی نتایج مطلوبی که از راه‌های ناصواب به دست می‌آید نیز این‌گونه توجیه‌پذیر و مشروع می‌شوند.

در این نوع نگرش که با نگرش اشعریون نیز مشابهت‌هایی دارد، انسان باکار و فعالیت خویش چیزی را نمی‌آفریند، بلکه محصول کار خویش را ـ که از پیش مقدّر شده ـ فقط کسب می‌کند. این نوع نگرش که رضایت، تسلیم و پذیرش وضع موجود را در پی دارد و تلاش در جهت تغییر اوضاع فردی و جمعی را تحریک و تهییج نمی‌کند، در عرفان ایرانی نیز که ریشه‌های کهن دارد، مشهود است.

ای درویش! چون دانستی که کار آدمی پیش از آمدن وی ساخته‌اند، به داده خدای قناعت کن و راضی و تسلیم شو. درویش را بادرویشی می‌باید ساخت و توانگر را با توانگری هم می‌باید ساخت، از جهت آن‌که درویشی و توانگری هر دو سبب عذاب آدمی است… درویش می‌پندارد که توانگر در راحت و آسایش است و توانگر می‌پندارد که درویش در راحت و آسایش است. (نصفی، ۱۳۷۷: ۱۲۸)

همچنین اشعار و پندها، امثال بسیاری در فرهنگ ایرانیان جاری و ساری است که توصیه می‌کند: در برابر قضا و قدر و آنچه سرنوشت تعیین کرده باید تسلیم بود و شکوه نکرد.

در نگرش تقدیرگرایانِ، زندگی امری است که حادث می‌شود و مسیری است که پیش پای انسان گسترده است و نه راهی که انسان باکار و فعالیت خویش طی می‌کند. پس باید با آنچه حادث می‌شود خود را سازگار کنیم و رنج و محنت بی‌خود نبریم.

یکی از دلایلی که در قوام و دوام نگرش تقدیرگرایانِ ایرانیان مطرح‌شده، این است که ایرانیان راهی نداشتند جز اینکه در برابر مشقات زندگی در فلات کم آب ایران، بلایای طبیعی، سلطه حاکمان مستبد و ستم راهزنان و ایلات که گاه‌وبیگاه شهرها و روستاها را غارت می‌کردند به رضا و تسلیم پناه آوردند. چراکه در چنین شرایطی ایرانیان خود را فاقد هرگونه قدرت و توانی برای حفظ وضع خود و یا بهبود در آن می‌دیدند. زندگی آن‌قدر بی‌ثبات و ناامن بود که ایرانی را یارای آینده‌نگری نبود.

دم را غنیمت شمار، امروز را خوش باش، فردا خدا بزرگ است، امروز را بگذران، فردا کی مرده و کی زنده «تدبیر را به تقدیر حواله کن» ازجمله توصیه‌هایی است که در این شرایط معنی می‌یابد. (انصاری، رسالت کلمات، از مجموعه رسایل فارسی، ص ۵۰۳)

کاتوزیان در این خصوص از مفهوم «جامعه کوتاه‌مدت» سخن می‌گوید و معتقد است ایران به دلیل ساختارهای مقتدر سیاسی و همچنین ناامنی‌ها و بی‌ثباتی‌ها جامعه‌ای کوتاه‌مدت است که در آن آینده‌نگری و سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی چندان مورد اعتنا نیست و لذا توسعه با موانع فراوانی روبروست. (کاتوزیان، ۱۳۸۷)

آن لم بتون در کتاب مالک و زارع در خصوص علل و زمینه‌های تقدیرگرایی ایرانیان به عامل ناامنی روستایی در ایران اشاره می‌کند و می‌نویسد: بارزترین ویژگی زندگی روستایی ناامنی است. دهقان امنیت ندارد، زیرا عوامل طبیعی غالباً او را به نقصان محصول تهدید می‌کند. امنیت ندارد، چون قیمت‌های بازار در نوسان است. امنیت ندارد، چون همنوعانش از او اخاذی می‌کنند. به‌علاوه فقر و تنگدستی مهم‌ترین مسئله‌ای است که دهقان دائم با آن روبروست. (لم بتون، ۱۳۶۲: ۶۷۸- ۶۷۷)

لم بتون نتیجه‌گیری می‌کند که در چنین اوضاع و احوالی دهقان ایرانی ناگزیر می‌شود، نگرشی را در خود بپروراند که بین او و محیطش سازگاری ایجاد کند. او این نگرش را جبرگرائی یا تقدیرگرایی می‌داند.

مذمت دنیا

یکی دیگر از نگرش‌هایی که بیشتر برگرفته از فلسفه ثنویت است و از فلسفه تصوف مایه می‌گیرد، طرد دنیا و نکوهش تجلیات مادی و دنیوی است. در این نگرش هرچه که انسان را به دنیا پیوند می‌دهد و دل‌بسته می‌کند باید طرد شود و پیش از همه ثروت‌اندوزی به‌عنوان عنصر مهم پیونددهنده انسان با دنیا و نیز کار به‌عنوان مهم‌ترین عامل «ثروت‌اندوزی» برای انسان عادی، ناپسند قلمداد شده است.

احمد غزالی به مریدان خود وصیت کرده است: «خلق را از برای بندگی آورده‌اند نه برای دنیاپرستی، فرمان نیست که جز به بندگی مشغول باشد. اگر رخصتی بود، یک‌لحظه به کاری دیگر مشغول بودن، آن‌هم به‌قدر حاجت و ضرورت بود، پیشه نشاید گرفتن…» (غزالی، ۱۳۷۰: ص ۲۸۲)

همچنین می‌توان نمونه‌های فراوانی را ذکر کرد که نشان می‌دهد در جهان‌بینی صوفیانه، فقر نه‌تنها نکوهش نمی‌شود، بلکه ستایش می‌گردد. تصوف انسان را ذاتاً فقیر می‌داند و هر کوشش و فعالیت او را برای رهایی از این ذات بیهوده و پوچ می‌شمارد. (قاضی، ۱۳۸۷:‌ ۱۳۰)

در تصوف، فقر گاه تا مرحله «فنای فی الله»، اعتلا و اهمیت می‌یابد و فیض و مرحمت الهی شامل حال فقیران دانسته می‌‌شود. ازاین‌رو بسیاری از متصوفه ازجمله ملامتیه خود را به‌ظاهر متکدیان درآورده و از این راه ارتزاق می‌کردند تا مثلاً از این طریق نفس بدکردار را تحقیر کنند، لذا در تصوف و عرفان، فقیر می‌باید بود و فقیر بودن نیز در گدایی بروز می‌یافته است.

از همین‌جا بود که در برخی از نحله‌های صوفیانه و عارفانه «نذر به تکدی» ـ و نه البته «نذر به کار» و بخشش دستمزد کار به مستمندان ـ در پیشرفت صوفی در مراتب ملوک مؤثر دانسته می‌شود.

ترسیم الگوی مطلوب اخلاق و فرهنگ کار با تکیه‌بر آموزه‌های اسلامی

در اسلام کار به‌منظور کسب معاش واجب عینی و درراه رفع احتیاجات جامعه واجب کفایی است. ازاین‌رو حقوق کار در مقیاسی وسیع موردتوجه اسلام قرار دارد و صرفاً احکام آن به کارگران تابع و مزدبگیر اختصاص ندارد، بلکه کار کلیه طبقات جامعه را در برمی‌گیرد و غیر از حقوق کسانی که کار می‌کنند، نتیجۀ آن کار برای جامعه نیز لحاظ می‌شود. در اسلام، تنها وسیلۀ مالکیت مشروع کار است. احکام اسلامی دربارۀ حرمت ربا و احتکار‌ که سود حاصل از آن نتیجۀ کار نبوده بلکه با بهره‌وری از کار دیگران به دست می‌آید، بر این معنی متکی است. (کمالی، ۱۳۸۰: ۲۷)

از پیامبر اسلام نقل‌شده است که فرمود: «ما اول احد کم طعامان قسط اخیراً من عملید» یعنی اینکه انسان بهتر است طعامی را نخورد که ماحصل کار و عمل خود او نیست و یا روایت مشهوری که پیامبر بر دستان پینه‌بسته کارگر بوسه می‌زند و می‌فرمایند که خداوند چنین دستی را دوست می‌دارد، نشان‌دهندۀ اهمیت توجه به کار در اسلام است. (عراقی، ۱۳۶۷: ۱۷) هم‌چنین در اسلام، آیات و احادیث بی‌شماری در زمین شرافت ذاتی کار، حسن کار یدی، کار ذهنی، علم و تحسین علما وجود دارد.

هم‌چنین سیر امامم معصوم که ائمه ما کار سخت را بسیار دوست داشتند و حتی در اوج تموّل مالی بسیار شدید کار می‌کردند. امام باقر (ع) در مورد علی (ع) می‌فرماید: «جان امیرالمؤمنین خرج فی‌البداهه فی الحاجه قد جفاها یرید آن یراه الله یتعب نفسه فی طلب الحلال» یعنی، امیر مؤمنان در گرمای شدید برای رفع نیاز خود بیرون می‌رفت و می‌خواست خداوند او را ببیند که در طلب روزی حلال زحمت می‌کشد و خود را به مشقت می‌اندازد (همان).

در اندیش قرآنی، خاستگاه کار و تلاش مفید و سازنده، فطرت آدمی و عشق به کمال مطلق است، زیرا انسان خود فطرتاً کمال مطلق را جستجو می‌کند و با این کمال‌جویی در کار و تلاش به رضایت باطنی و درونی و سلامت روحی و روانی بیشتر و به کمال فردی و اجتماعی استوارتری دست می‌یابد.

علاوه بر قرآن، سنت ما بیشترین تأکید را روی کار، طلب حلال، اجتناب از حرام، شرافت کار، امانت‌داری و صداقت در کار و ارزش و احترام به کار داشته است، تعداد حدیث‌ها و روایاتی که در این زمینه می‌توان آورد قابل‌احصا نیست. در اینجا تعدادی ازاین‌رو ای‌ات ارائه شد تا ابعاد اخلاق کار اسلامی روشن شود.

رسول خدا (ص) به علی (ع) فرمود: «یا علی: من صفات المؤمن آن یکون کثیرالمعونه» (مجلسی، ج ۶۷ ص ۳۱۱)؛ یعنی ای علی: پرکاری از صفات مؤمن است.

از ابن عباس نقل‌شده است که وقتی کسی موردعلاقه پیامبر قرار می‌گرفت، حضرت، سؤال می‌کرد که آیا او شغل و حرفه‌ای دارد؟ و اگر می‌گفتند خیر می‌فرمود: از چشمم افتاد و در پاسخ به اینکه چرا این فرد از چشم شما افتاد می‌نمود: «لان المؤمن اذا لم یکن له حرفه یعیش بدینه» یعنی، زیرا هر که شغل و حرفه‌ای نداشته باشد از راه دینش زندگی خود را می‌گذراند (دلشاد تهرانی، ۱۳۷۶: ۱۲).

قرآن کریم به مال اهمیت داده و آن را مایه و پایه قوام و قیام انسا‌ن‌ها دانسته است. فقیر کسی است که مهره کمرش شکسته و قدرت ایستادن ندارد. ازاین‌رو در تعالیم اسلامی، تحصیل خردمندانه مال، خیر و فضیلت و اسراف و تبخیر آن شر و بد است. (مفاتیح‌الحیاه ۱۳۹۱: ۵۷۴)

رفاه اقتصادی جامعه در گرو دو عنصر محوری است، کوشش در تولید، قناعت در مصرف. (مفاتیح الحیاه، ۵۷۹ به نقل از تسنیم، جلد ۱۷: ص ۳۴۴) مقصود از تولید در اینجا هر نوع اشتغال به کار مشروع برای تأمین زندگی و پیشرفت اقتصادی فرد و جامعه است و شامل کشاورزی، دامداری، تجارت، صنعت و مانند آن‌ها می‌شود و در آیات و روایات بر آن تأکید شده است.

اموالکم التی جعل‌الله قیاما (سوره نساء، آیه ۵)

امیرمؤمنان علی (ع) می‌فرماید: ملتی که آب و زمین کشاورزی به اندازه کافی دارد ولی آب‌ها را مهار و زمین را اصلاح نکند و از آن‌ها بهره‌برداری نکند و در اثر کم‌کاری یا بدکاری محتاج گردد از رحمت حق دور باد. (قرب الاسناد، ص ۵۵، مفاتیح‌الحیاه ۵۸۰)

امام صادق (ع) می‌فرماید: «آنکس که در جهت گشایش زندگی خانواده‌اش تلاش کند مانند کسی است که درراه خدا جهاد نماید» (داوری، ۱۳۷۲، صص ۴۷- ۴۲). قال علی (ع): «الشّاخص فی‌طلب الرزق الحلال کالمجاهد فی‌سبیل‌الله» یعنی، «جوینده روزی حلال همچون مجاهد راه خداست» (دلشاد تهرانی، ۱۳۷۶: ۱۰).

علی (ع) می‌فرماید: «المؤمن یعاف اللهو و یألف الجّد» یعنی، مؤمن بیهودگی را کنار می‌زند و جدیت را به کار می‌بندد (همان: ۲۰).

اسلام با تأکید بر تضمین روزی بندگان از سوی خدای متعال، سعی و تلاش را توصیه کرده و در قرآن می‌فرماید: انسان جز محصول کوشش خویش مالک چیزی نیست. (سوره نجم، آیة ۳۹)

در اسلام بر سحرخیزی و آغاز کار روزانه از ابتدای روز تأکید فراوان شده و پرخوابی نهی شده است. بر این مبنا از مؤمنان انتظار می‌رود که شب را به استراحت و تمدد اعصاب و تجدید قوا سپری نمایند و برای آغاز کار در روزی دیگر خود را مهیا کنند.

امیرمؤمنان می‌فرماید: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می‌کند. نیز می‌فرماید: هیچ سحرخیزی درراه خدا برتر از سحرخیزی برای تأمین معاش فرزندان و خانواده نیست. (مفاتیح‌الحیاه، ۱۳۹۱: ۹۲)

مشاهده می‌شود که در اسلام از گرایش به صفات زاهدانه بدون عمل پرهیز شده است. ازنظر اسلام، عابدترین مردم، پر کارترین آن‌ها نیز هست، رسول خدا به علی (ع) فرمود: «یا علی، من صفات المؤمن ان‌ یکون کثیر المعونه» یعنی، ای علی: از صفات مؤمن این است که پر کار است (همان: ۲۰).

بر اساس تعالیم و آموزه‌های قرآنی و روایی فوق، سبک زندگی مطلوب در حوزة کار و فعالیت اقتصادی شامل ویژگی‌های زیر است:

۱ – در درجة اول کار و فعالیت اقتصادی مؤمن باید با قصد و نیت قرب الهی توأم باشد.

۲ – در کار و فعالیت اقتصادی و مراودات، معاملات و مناسبات مرتبط باکار و شغل باید تقوا رعایت شود و مؤمن باید خداوند را بر کلیه اعمال و کنش‌های خود حاضر و ناظر بداند و در پیشگاه خداوند حقی از کسی ضایع نکند و وظیفه‌اش را به درستی و به‌طور کامل انجام دهد.

۳ – طبق آیات و روایات ذکر شده، جد و جهد در کار و فعالیت اقتصادی و به‌منظور کسب روزی حلال تأکید فروان شده است.

۴ – مؤمن باید از منابع و امکانات در اختیارش به‌طور بهینه بهره برد و اسراف نکند.

۵ – مؤمن باید هر روزش بهتر از روز قبل باشد و باید به دنبال علم‌آموزی و پیشرفت و تکامل باشد.

۶ – مؤمن نباید از کید و مکر دشمنان مأیوس شود، مؤمن باید در کار خیر، پایمردی و استقامت داشته باشد و در مصائب و سختی‌های راه به خدا توکل کند و از طریق ایمان و عمل صالح برنگردد.

۷ – مؤمن باید وظیفه‌شناس و مسئولیت‌پذیر باشد و هر جا مشاهده کند که امر خیری بر زمین مانده، داوطلبانه انجام آن را بر عهده گیرد.

۸ – مؤمن باید از مشورت و همکاری اهل خیر و ابرار بهره گیرد.

۹ – در اسلام بر اهمیت و ارزش وقت و زمان تأکید شده و به مؤمنان انذار داده می‌شود که در قیامت باید در خصوص نحوة سپری کردن عمرشان در دنیا پاسخ دهند و لذا نباید عمرشان را در مسیر بطالت، تباه نمایند.

۱۰ – هم‌چنین در اسلام بر پایبندی به خانواده و جامعه و تلاش در جهت تأمین رفاه همسر و فرزندان از طریق کار و و تحصیل روزی حلال توصیه فراوان شده است. در اسلام رزق حلال یعنی درآمدی که از طریق خدمت و خیر به جامعه و دیگران تحصیل شده باشد و کسب روزی از راه‌های نامشروع مذمت شده و رعایت حقوق دیگران مورد تأکید قرارگرفته است.

بر اساس مطالعات نظری فوق، ابعاد و مؤلفه‌های زیر جهت ترسیم فضای مفهومی اخلاق کار اسلامی معرفی می‌شود.

نتیجه‌گیری

طبق آموزه‌های اسلامی، هر مؤمنی باید شبانه روزش را به سه قسمت مساوی بخش کند. یک بخش را به کار و کسب روزی حلال بپردازد، یک بخش را به فراغت، استراحت و امور منزل و بخش سوم را به عبودیت خدا و امور معنوی اختصاص دهد. (نهج‌البلاغه، ۱۰۰۸) این بخش‌بندی زندگی و اوقات شبانه‌روز خطوط اصلی سبک زندگی اسلامی را ترسیم می‌کند.

در این مقاله صرفاً یکی از این ابعاد سه گانه یعنی کار و فعالیت شغلی و اقتصادی موردتوجه قرارگرفته و به‌منظور مدیریت سبک زندگی مطابق با الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت، الگوی اخلاق کار اسلامی یا سبک مطلوب کار و فعالیت اقتصادی در اسلام تبیین شده است.

تحقق اهداف و آرمان‌های پیشرفت و توسعه در گرو عوامل متعددی است که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به رفتار اقتصادی به ویژه اخلاق کار و تلاش در بین آحاد جامعه اشاره نمود. اخلاق و فرهنگ کار از مؤلفه‌های اصلی نیل به توسعه و پیشرفت است و بدون وجود بستری مناسب برای کار و فعالیت مولد آحاد مختلف جامعه، امکان نیل به اهداف توسعه و پیشرفت فراهم نخواهد بود.

آثار و پیامدهای کار را می‌توان در دو سطح فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار داد. در سطح فردی، کار منشأ بروز و ظهور فضائل انسانی و به دلیل شکوفایی همین ظرفیت‌های نهفته در انسان، مولد و خلاقیت‌آفرین است. مولد بودن کار در فرد احساس رضایت و خشنودی ایجاد می‌کند. همچنین دستاورد و محصولی که از طریق کار نصیب انسان می‌شود، به دلیل قابلیت مبادله‌ای آن ارزشمند است.

چون نیازی را برطرف ‌نماید و لذا موجب رضایت و خرسندی در مصرف کننده می‌شود. به‌علاوه انسان به‌عنوان اشرف مخلوقات مهم‌ترین تمایزش با دیگر موجودات در خلاقیتی است که از طریق کار نشان می‌دهد و در اثر آن و به‌منظور دست‌یابی به شرایط آرمانی، خود و محیط پیرامونش را تغییر می‌دهد. از بعد اجتماعی، کار به تعالی جامعه و تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های بشری کمک می‌نماید. ازجمله مهم‌ترین این آرمان‌ها می‌توان به پیشرفت، رفاه و بالندگی اشاره نمود.

کار صالح و شایسته سرمنشأ تحقق آرمان‌های جهانشمول بشر است. در جامعه‌ای که آحاد آن برای نیل به ارزش‌ها و اهداف جمعی در تلاش و کوشش باشند و در انجام وظایف و تکالیف خود به نحو شایسته عمل نمایند و تمامی مساعی خود را بکار گیرند و از منابع در اختیارشان نیز به‌طور مناسب استفاده کنند و به قواعد و هنجارهای کار احترام بگذارند و به حقوق دیگران تعدی نکنند، چنین جامعه‌ای از بالاترین میزان پیشرفت و بالندگی، رفاه و آسایش و نظم و امنیت برخوردار خواهد بود و درگیری، خشونت، تنش، ناامنی، آشوب، بی‌نظمی، طغیان، شورش، معضلات و مفاسد اجتماعی نیز مجال ظهور و بروز نخواهند داشت یا دست کم به کمترین مقدار خود خواهد رسید.

از زاویه‌ای دیگر می‌توان گفت که منشأ بسیاری از مصائب و معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی که یک جامعه را ناکارآمد می‌نماید و مانع از تحقق آرمان‌های پیشرفت می‌شود، زیرپاگذاشتن ارزش‌ها، قواعد، قوانین و هنجارهای مربوط به کار و فعالیت اقتصادی است. لذا پیشرفت، توسعه، تعالی و بالندگی هر جامعه و تمدنی، در گرو کار، تلاش، سعی و کوشش جمعی است. جامعه‌ای که از تلاش و کوشش و سخت کوشی روی‌گردان است، چاره‌ای جز پذیرش فقر و بدبختی، رکود و رخوت، بی‌نظمی، ناامنی و آشوب نخواهد داشت.

به همین دلیل اسلام جایگاه ارزشمندی برای کار و تلاش چه در بعد فردی و چه در بعد اجتماعی آن قائل شده است. این دیدگاه در اسلام که به روشنی در آیات و روایات تبیین شده است با نظر برخی از متفکران غربی که اسلام را دین تنبلی و تن‌پروری دانسته‌اند، در تضادی آشکار قرار دارد. در اسلام تصریح شده که هیچ چیزی برای انسان غیر از طریق کار و تلاش حاصل نمی‌آید و انسان باید برای تحصیل رزق و روزی به سعی و تلاش همت گمارد.

راه‌کارها و پیشنهادها

به‌منظور ارتقاء اخلاق کار اسلامی باید در دو زمینه برنامه‌ریزی و اقدام کرد: زمینه اول به تقویت اخلاق کار اسلامی از طریق فرهنگ‌سازی، آموزش و تربیت نسل‌های جدید مرتبط است و زمینه دوم به حذف یا کاهش عوامل کاهنده اخلاق کار اسلامی در محیط‌های کار و فعالیت اختصاص دارد. درزمینهٔ اول فرهنگ و نگرش کارمحور در جامعه باید تقویت شود.

چراکه جامعه ایران برای نیل به توسعه و پیشرفت به تربیت هرچه بیشتر انسان‌های اراده‌گرا، موفقیت‌‌طلب، آینده‌نگر، برنامه‌ریز، سخت‌کوش، وظیفه‌شناس و درستکار، حسابگر، وقت‌شناس، اهل پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، خلاق و کارآفرین نیاز دارد. در این راستا خانواده، نظام آموزشی، رسانه‌ها و سایر نهادهای فرهنگی باید در جهت تشویق افراد به درونی کردن این ارزش‌ها عمل کنند و مانع تکوین باورها و نگرش‌های بدبینانه، تقدیرگرایانِ، دم غنیمتی و دنیاگریزانه در افراد شوند.

مهم‌تر از ایجاد و تقویت اخلاق کار توسط نهادهای تربیتی و فرهنگی، دولت باید با وضع قوانین و ایجاد سازوکارهای مناسب، به تقویت اصل شایستگی و شایسته‌سالاری همت گمارد تا مانع افول اخلاق کار جوانان و فارغ‌التحصیلانی شود که با انگیزه و اشتیاق بالایی به بازار کار وارد می‌شوند. در جامعه‌ای که افراد احساس کنند، مزایای اجتماعی مانند ثروت، قدرت، شغل؛ مقام و منصب و … بر مبنای اصل شایستگی توزیع نمی‌شود، رقابت لجام‌گسیخته و ناهنجار برای کسب این مزایا نیز رخ می‌دهد. (رفیع‌پور، ۱۳۸۴: ۲۸۵) و در نتیجه اخلاق کار تضعیف می‌شود.

در مجموع باید به افراد آموخت که در صورتی می‌توانند به موفقیت بیشتر دست یابند که وظایف‌شان را به بهترین شکل انجام دهند. انجام وظایف یکی از بارزترین مسیرها و شیوه‌هایی است که افراد می‌توانند از طریق آن بر رقبای خود پیشی گیرند؛ اما باید به موازات آن پاداش متناسب نیز در نظر گرفت تا در افراد احساس بی‌عدالتی شکل نگیرد. چراکه احساس بی‌عدالتی از دو جنبه اخلاق و فرهنگ کار را دچار بحران می‌کند.

جوش غرور جوانی (آکنه)

آکنه بیماری التهابی مزمن غدد چربی پوست است این غدد بیشترین تراکم را در پوست صورت، قسمت فوقانی قفسه سینه، پشت و شانه‌ها دارند.

لذا شیوع آکنه در این نواحی بیشتر است سن شروع بیماری معمولاً در زمان بلوغ است.

آکنه در پسرها حدود ۱۶-۱۹ سالگی و در دخترها حدود سن ۱۴-۱۷ سالگی شروع می‌شود و بعد از ۲۰-۲۵ سالگی به آهستگی برطرف می‌شود، ولی در موارد نادری بابلی سن ۲۵ سالگی هم تداوم دارد.

عامل ایجاد بیماری چیست؟

در شروع بلوغ، تولید و ترشح هورمون‌های مردانه در هر دو جنس به‌طور ناگهانی و شدید، افزایش می‌یابد که موجب رشد غدد چربی پوست و تولید و ترشح زیاد چربی می‌گردد.

غدد چربی پوست با مجرای خروجی ارتباط دارند و چربی را از طریق منفذ فولیکول مو به سطح پوست تخلیه می‌کنند از طرفی سلول‌های مجرای فولیکول مو تحت تأثیر غدد چربی، تکثیر می‌شوند و این موضوع موجب چسبندگی این سلول‌ها به یکدیگر می‌شود.

نهایتاً تجمع و باقی ماندن سلول‌های تکثیرشده همراه با چربی باقیمانده در این منافذ موجب انسداد منفذ فولیکول مو می‌شود بسته شدن منافذ فولیکول مو نیز موجب بروز دانه‌های سرسیاه یا سرسفید در پوست شوند.

این دانه‌های سرسیاه در اثر عدم رعایت بهداشت در پوست به وجود نمی‌آیند لذا نباید با مالش و شست شوی مکرر آن‌ها اقدام به تخلیه آن‌ها نمایید. علت سیاه شدن آن‌ها اکسید شدن چربی موجود در منافذ پوست همراه با تجمع رنگ‌دانه‌های سیاه‌رنگ است و با درمان به‌مرورزمان از بین می‌روند.

از طرفی محیط برای رشد میکرب‌ها در مجاری فولیکول مو مساعد می‌شود این میکرب‌ها تکثیر می‌شوند مواد شیمیایی که این باکتری‌ها از خود ترشح می‌کنند، می‌تواند جدار فولیکول مو را تخریب نموده و ایجاد قرمزی، تورم و تجمع چرک در سطح پوست نماید که این‌ها همان علائم التهابی آکنه است.

عوامل مؤثر بر آکنه:

1. آب‌وهوا: رطوبت، گرما و تعریق زیاد باعث تشدید آکنه می‌گردد خنک نگه‌داشتن محیط سکونت و ورزش‌های سبک ازجمله شنا می‌توانند کمک‌کننده باشند.
2. مواد آرایشی و بهداشتی: استفاده از کرم پودر یا مواد آرایشی چرب می‌تواند موجب تشدید آکنه شود، لذا هر شب باید مواد آرایشی با آب و صابون یا سایر پاک‌کننده‌ها از سطح پوست پاک شوند.
3. تغذیه: ارتباط مشخصی بین رژیم غذایی و آکنه یافت نشده است، ولی بسیاری از بیماران اعتقاددارند که بیماری‌شان با مصرف بعضی مواد غذایی ازجمله شکافت، شیرینی، غذاهای پرچرب و سرخ‌کردنی بدتر می‌شود اگر احساس می‌کنید با خوردن ماده غذایی خاص، بیماری شما بدتر می‌شود، از خوردن آن اجتناب کرده و یا حداقل مصرف آن را کاهش دهید.
4. هورمون‌ها: افزایش هورمون‌های آندروژنیک (مردانه) و پروژسترون در خانم‌ها می‌تواند موجب تشدید آکنه شود آکنه بلوغ به‌ندرت نشانه یک اختلال غددی است بااین‌حال در افرادی که آکنه در آن‌ها همراه با علائمی از قبیل ریزش مو، رشد موهای زائد و یا اختلال عادت ماهانه باشد، الزام است بررسی‌های هورمونی توسط پزشک معالج صورت گیرد.
5. نور خورشید: نور طبیعی خورشید موجب بهبود آکنه می‌شود، ولی آفتاب‌سوختگی، برنزه کردن شدید، می‌تواند آن را تشدید کند.

پیشنهادات ویژه:

بلک ماسک

درمان

• درمان آکنه برحسب شدت و نوع ضایعه متفاوت است صرف تجویز دارو برای درمان آکنه کافی نیست همکاری بیمار لازمه موفقیت درمان است.
• شستشوی صورت روزی ۵ بار به‌وسیله صابون‌های ضعیف و مالیم کافی بوده و نباید از شستشوی مکرر و مالش زیاد سطح پوست برای درمان آکنه استفاده کرد.
• از دست‌کاری جوش‌ها جداً خودداری کنید، زیرا ممکن است پس از بهبودی حفرهای در محل جوش‌ها برجا بماند.
• شروع اثرات درمانی آکنه حداقل ۱ تا ۱ هفته زمان می‌برد و برای اینکه بهبودی چشمگیر باشد باید درمان حداقل ۹۵ هفته ادامه یابد.
• درصورتی‌که پزشک معالج برای شما ترکیبات خاصی تجویز نموده باشد از مالیدن آن روی پلک‌ها، گوشه‌های بینی و دور لب‌ها خودداری کنید.
• در چند هفته اول شروع درمان خوراکی آکنه، معمول آکنه در ظاهر تشدید یافته و حتی ممکن است ضایعات التهابی بیشتر شود و این مسئله گذرا بوده و با ادامه درمان بهبودی حاصل خواهد شد.
• درمان جای جوش آکنه به‌وسیله لیزر، تزریق کال ژن یا الیِ برداری (شیلینگ) توسط متخصص پوست انجام می‌شود.

ﺍﺷﻌﻪ ماوراءبنفش ﻳﺎ UV ﺑﺎﻋﺚ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﻮﺳﺖ می‌شود. ﺍﻳﻦ ﺍﺷﻌﻪ ﻣﻮﺟﺐ چین‌وچروک، ﻟﻚ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ توده‌های ﺑﺪﺧﻴﻢ ﻳﺎ خوش‌خیم ﺩﺭ ﭘﻮﺳﺖ می‌شود.

UVB ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺰﻩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﭘﻮﺳﺖ ﻭ UVA ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺻﻠﻲ آفتاب‌سوختگی ﺍست

ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺍﺯ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻮﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ:

1. ﺍﺯ ﺳﺎﻋﺖ ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر ﻛﻪ ﺗﺎﺑﺶ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﺯ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻮﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ
2. ﺍﺯ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ (ﭘﻴﺮﺍﻫﻦ آستین‌بلند ﻭ ﺷﻠﻮﺍﺭ ﭘﺎﭼﻪ ﺑﻠﻨﺪ، ﻛﻼﻩ لبه‌دار ﺑﺰﺭگ، ﺩﺳﺘﻜﺶ ﻭ ﻋﻴﻨﻚ) ﭼﺮﺍﻛﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺭﻭﺵ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺍﺳﺖ پارچه‌هایی ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺘﺮﺍﻛﻢ ﻣﺜﻞ ﻛﺘﺎﻥ مناسب‌ترند.
3. ﺍﺯ ﻛﺮﻡ ﻳﺎ لوسیان مای ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ

ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻳﺎ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ: ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ: ﻧﻮﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺭﺍ ﻳﺎ ﻣﻨﻌﻜﺲ می‌کنند ﻳﺎ ﺟﺬﺏ می‌کنند، ﻣﺜﻞ ﺍﻛﺴﻴﺪ ﺭﻭﻱ، ﺍﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮﻡ، ﺍﻛﺴﻴﺪ ﺁﻫﻦ، کال امین ﻭ …

ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ: ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﻮﺍﺹ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ طول‌موج بخشه‌ای ﻣﻀﺮ ﻧﻮﺭ ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻏﻴﺮ ﻣﻀﺮ ﻋﻤﻞ می‌کند.

ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ به‌صورت ژﻝ ﻛﺮﻡ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﻳﺎ ﺍﺳﭙﺮﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ SPF برگ خرید محافظت‌کننده ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺷﻌﻪ UV ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺍﺳﺖ.

ﭼﻪ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ مدنظر ﺩﺍﺷﺖ؟

• ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ۳ – ۲ ساعت هست ﻛﺮﻡ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ مای ﻣﻘﺎﻭﻡ ﺑﻪ ﺁﺏ ﭘﺲ ﺍﺯ ۴۰ دقیقه ﻭ ﻛﺮﻡ مای ﺿﺪ ﺁﺏ ﺗﺎ ۸۰ دقیقه ﭘﺲ از تماس ﺑﺎ ﺁﺏ ﻳﺎ ﺗﻌﺮﻳﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺷﻮﻧﺪ
• ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻛﺮﻡ ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻮﻝ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺿﺎﻳﻌﺎﺕ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﭘﺰﺷﻚ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ
• ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ تاب ﺩﺍﺭﺍﻱ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﻟﻜﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻮﺳﺖ مای ﭼﺮﺏ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺁﻛﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻮﺳﺖ مای -۳ ﻣﻠﺘﻬﺐ ﻳﺎ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﮔﺰﻣﺎ ﺑﻪ کاربرد
• ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ بزرگ‌تر ﺍﺯ ۶ ماه ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﻛﻪ ملایم‌تر ﺍﺳﺖ، استفاده کرد.
• ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻧﻘﻀﺎ، ﻋﻼﻣﺖ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ تأییدیه ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ.
• ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﻭﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻧﮓ ﭘﻮﺳﺖ، ﺧﺎﺭﺵ، ﻗﺮﻣﺰﻱ، ﺟﻮﺵ، ﻋﻼﺋﻢ آفتاب‌سوختگی ﻭ ﺑﺮﻧﺰﻩ ﺷﺪﻥ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ از ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﺪ.
• ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ۱۵ – ۳۰ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ.
• ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﺮﻡ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ مرطوب‌کننده ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﻮد.
• ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻘﺎﻁ ﺑﺎﺯ ﺑﺪﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮد.
• ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﭼﺸﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﻛﺮﺩ.
• ﺩﺭ ﻫﻮﺍﻱ ﺍﺑﺮﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺿﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ.
• ﺩﺭ بزرگ‌سالان ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﺎ SPF حداقل ۳۰ و در کودکان ۱۵ توصیه می‌شود.

---

محصولات پیشنهادی:

بلک ماسک

---

مراقبت از پوست، مو و ناخن

شوینده‌ها به‌جز ﺻﺎﺑﻮﻥ ﺣﺎﻭﻱ ﻣﻮﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻠﺮ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ پاک‌کننده‌ها ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ کوتاه‌مدت ﻳﺎ بلندمدت ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﻮﺳﺖ، ﻣﺨﺎﻁ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﻲ می‌گردد.

ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺁﺳﻴﺐ ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺷﻮﻳﻨﺪﻩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻛﻨﻴﻢ؟

1. ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﺱ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻜﺶ ﺳﺎﻟﻢ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ.
2. ﺑﺮﺍﻱ پوسته‌ای ﺣﺴﺎﺱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻜﺶ مای ﻧﺨﻲ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺘﻜﺶ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍست.
3. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﺮﻡ مای مرطوب‌کننده ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﺴﺘﺸﻮ، ﻣﻔﻴﺪ ﺍﺳﺖ.
4. ﺷﺴﺘﺸﻮﻱ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﺁﺏ ﻭ ﺻﺎﺑﻮﻥ به‌منظور ﺯﺩﻭﺩﻥ آلودگی‌ها، ﭼﺮﺑﻲ ﻭ ﺗﺮﺷﺤﺎﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺁﺭﺍﻳﺸﻲ ﺍﺯ ﭘﻮﺳﺖ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ.
5. ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻮﺳﺖ مای ﺧﺸﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ صابون ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﺴﺘﺸﻮ مرطوب‌کننده ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮد.
6. ﺻﺎﺑﻮﻥ مای ﺣﺎﻭﻱ گلی سرین، ﻣﻼﻳﻢ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﻌﻄﺮ ﺑﺎ PH-5-5.5 مناسب است.
7. ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻝ ﺳﺮﺩ هفته‌ای ۲-۱ بار ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻝ ﺳﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻝ ﮔﺮﻡ ﺍﺳﺘﺤﻤﺎﻡ ﻭ ﺩﻭﺵ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ موردنیاز ﺍﺳﺖ.
8. ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺣﻤﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ۱ دقیقه ﺁﺏ ﺳﺮﺩ ﺍﺯ ﻣﭻ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺭﻳﺨﺖ.
9. ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺤﻤﺎﻡ ﺑﺎ ﻣﻌﺪﻩ ﭘﺮ ﻳﺎ ﻧﺎﺷﺘﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺷﻮد.
10. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻭﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯ ﺷﺪﻥ ﻣﻨﺎﻓﺬ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻭ بهره‌مندی ﺍﺯ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﻣﻮﺍﺩ ﻭ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺕ ﺗﻘﻮﻳﺘﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺍست.
11. ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻭﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﺤﻤﺎﻡ، ﺑﺎﻳﺪ به‌طور ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻭ ضدعفونی ﺷﻮﺩ دوش گرفتن بهداشتی تر است.
12. ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺤﻤﺎﻡ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﺷﻮﺩ. ﻣﺪﺗﻲ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ لازم است.
13. ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺤﻤﺎﻡ به‌آرامی ﺑﺎ ﺣﻮﻟﻪ ﻧﺮﻡ ﻛﻞ ﺑﺪﻥ ﻭ ﻻﻱ ﺍﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﭘﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﻮﺩ.
14. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺍﺯ ﺳﺸﻮﺍﺭ ﺩﺍﻍ ﺑﺮﺍﻱ خشک‌کردن ﻣﻮﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺁﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﻮ می‌شود.
15. ﺷﺎﻧﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻮﻫﺎﻱ ﺧﻴﺲ ﺑﺎﻋﺚ ﺁﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﻮ می‌شود.
16. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﻴﺴﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﺷﺎﺧﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺗﻮﺻﻴﻪ نمی‌شود ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻟﻴﻒ ﻧﺮﻡ ﻭ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺴﺘﺸﻮﻱ ﺑﺪﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ.
17. ﻟﻴﻒ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ، ﺑﺎ ﺁﺏ ﻭ ﺻﺎﺑﻮﻥ ﺷﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺧﺸﻚ ﻧﻤﻮد.
18. ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁﺭﺍﻳﺸﮕﺎﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺷﺨﺼﻲ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ.
19. ﻭﺟﻮﺩ فرورفتگی، ﺷﻴﺎﺭ ﻭ ﻟﻜﻪ مای ﺳﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺭﻧﮕﻲ برنان می‌تواند ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﻭ ﻛﻤﺒﻮﺩ ریزمغذی‌ها ﺑﺎﺷﺪ، ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﻭﺯ آن‌ها ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩ.